De ondernemingsraad is in moderne organisaties een professionele partner die met de bestuurders aan tafel zit. Het succesvol functioneren daarvan vereist in de eerste plaats uiteraard kundige en toegewijde mensen die zich daarvoor willen inzetten. Daarnaast is het van wezenlijk belang dat een OR een netwerk van relaties opbouwt dat kennis en informatie levert, draagvlak creëert, maar ook invloed kan uitoefenen op de binnen- en buitenwereld en daar een klankbord vindt voor haar boodschap. Maar het onderhouden van relaties kost ook tijd. Het is dus zaak het netwerk zó in te richten dat het niet alleen de juiste samenstelling heeft, maar ook op de juiste wijze wordt onderhouden én benut kan worden. Een drietal begrippen speelt daarbij een grote rol: inzicht, overzicht, en organisatie.
Het is allereerst van belang inzicht te krijgen in welke spelers en partijen voor de OR van belang zijn – zowel in de eigen organisatie als daarbuiten. Het behartigen van de belangen van medewerkers vereist uiteraard het onderhouden van goede interne contacten met de achterban, binnen de diverse afdelingen van de eigen organisatie. Contact met de achterban zijn bovendien van belang om de continuïteit van de OR te waarborgen; immers, daar zullen in de toekomst nieuwe leden worden geworven. Verder zijn binnen de eigen organisatie de zogenoemde beïnvloeders van de bestuurder van groot belang. Als de OR in staat is met deze beïnvloeders een prettige relatie op te bouwen dan kunnen deze relaties ingezet worden ten behoeve van de doelen van de OR.
Minstens zo belangrijk is het onderhouden van de juiste contacten buiten de organisatie. Het inwinnen van externe deskundigheid bij herstructureringen van de organisatie, het toetsen van ideeën, gebruik kunnen maken van eerder opgedane ervaringen, het verkrijgen van actuele politieke informatie of het vinden van spreekwoordelijke ‘ambassadeurs’ – het zijn allemaal vormen van hulp uit het netwerk die juist buitengewoon behulpzaam is omdat zij ‘van buiten’ afkomstig zijn. Ook het onderhouden van contacten met vakbonden, de pers, collega-organisaties, mogelijke fusiepartners en diverse organen en netwerken waar besluitvorming plaatsvindt rondom de eigen onderneming kan op de lange termijn zeer waardevol zijn. Overigens moet het onderhouden van contacten binnen de OR zelf niet vergeten worden: bij voorkeur wil men immers optreden als eenheid, wat vooral goed gaat als men elkaar wat beter kent.
Zijn wenselijke interne en externe contacten van de OR vastgesteld, dan kan een overzicht worden gemaakt van reeds bestaande contacten van leden met personen en organisaties – in de breedste zin des woords. Daaruit zal blijken dat op sommige terreinen nog weinig contacten bestaan en elders juist contacten zijn oververtegenwoordigd.
Vervolgens komt het aan op een efficiënte organisatie van het gewenste netwerk. Het gaat immers om het met een collectief doel onderhouden van relaties die rendement opleveren (overigens ook in termen van plezier!). Dat vereist spelers op de juiste plaats. ‘Netwerken’ voor de ondernemingsraad betekent strategisch contacten onderhouden zonder een formeel vastgelegde structuur. Hiervoor is het wenselijk dat OR-leden het denken in termen van ‘ruilen met anderen’ in het systeem krijgen – hun oor te luisteren leggen, nieuwsgierigheid tonen én op een sympathieke manier relaties onderhouden ten dienste van een groter belang dan dat van henzelf door zélf hulp te bieden. Niet alle mensen zijn daar op dezelfde manier goed in en lang niet alle mensen liggen elkaar. Daarom is het van belang het OR-netwerk zo in te richten dat niet alleen de samenstelling past bij actuele doelen, maar bovendien de taken zo verdeeld zijn dat iedereen zijn of haar kwaliteiten op de juiste manier inzet.
Belangrijk uitgangspunt bij het onderhouden van een netwerk is namelijk voor iedereen ‘kleine moeite, groot plezier’!
